Morskie historie: Niechciany „Feliks Dzierżyński”

Dodano: 07 lip 2022, 18:08

Przez wiele lat w barwach polskich armatorów pływały jednostki sławiące twórców polskiego i międzynarodowego ruchu socjalistycznego i robotniczego. W Stoczni Szczecińskiej powstały między innymi jednostki -w nawiasie podaję rok budowy: „Janek Krasicki” (1960), „Hanka Sawicka” (1962), „Ernst Tellman” (1970), „Feliks Dzierżyński” (1977) i „Władysław Gomułka” (1987). We flocie Polskich Linii Oceanicznych eksploatowane były zbudowane w Stoczni Gdańskiej statki: „Bolesław Bierut” (1957), „Adolf Warski” (1959) i „Marceli Nowotko” (1956). W Stoczni w Gdyni powstał drobnicowiec „Marian Buczek” (1974). Były też jednostki, które trafiły do polskiej floty w wyniku różnych okoliczności i nosiły „patriotyczne” nazwy. Były to jednostki: „Marchlewski” (ex. Oliwa rok budowy 1944), „Małgorzata Fornalska” (ex. „Giuseppe Canepai”, rok budowy 1941, stocznia w Genui) „Waryński” (ex.”General Brusilov”, rok budowy 1936, stocznia w Hamburgu).

Ciekawa historia związana jest ze statkiem „Feliks Dzierżyński”. Jednostka powstała w Stoczni Szczecińskiej w roku 1977, ale już wcześniej w latach 1957-1963 we flocie Polskich Linii Oceanicznych pływał statek „Dzierżyński”, zbudowany w 1943 roku w Danii.
Zbudowany w Szczecinie „Feliks Dzierżyński” otwierał serię masowców oznaczonych symbolem B 517 ( nośność: 33 490 DWT, długość: 198, 24 m szerokość 24,40 m, zanurzenie: 10,99m). Powstało sześć statków, których głównym projektantem był Andrzej Śliwczyński.
Statek przekazano do eksploatacji w lutym 1978 roku, w pierwszy rejs popłynął pod dowództwem kapitana Pawła Chodorowskiego do Włoch.
Na fali „Wydarzeń sierpniowych” w 1981 roku załoga wystąpiła z propozycją zmiany nazwy jednostki. Statek miał się nazywać „Łączniczka AK”. Propozycja nie została zrealizowana z powodu wprowadzenia stanu wojennego.
W czerwcu 1982 roku Polska Żegluga Morska przekazała jednostkę do nowo utworzonej spółki Żegluga Polska SA. We wrześniu 1989 roku podczas rejsu z Amsterdamu do Brazylii na statku nastąpił wybuch, który zniszczył mostek kapitański. Po przyholowaniu do Europy nadbudówkę odbudowano, ale statek był już niższy o jeden pokład.
W 1989 roku ponownie rozpoczęto procedurę zmiany nazwy. Tym razem zaproponowano nazwy: „Warmia”, „Generał Józef Sowiński” i „Reduta Ordona”. Ostatecznie zaakceptowano nazwę „Reduta Ordona”, która pojawiła się na burcie statku 4 czerwca 1990 roku.
Dziesięć lat po zmianie nazwy, w roku 2000 statek wniesiono aportem do spółki zależnej PŻM – Cepheus Shipping i od tej pory pływał pod banderą maltańską. W roku 2006 jednostkę zezłomowano w Indiach.

Statek „Dzierżyński” ( ex. „Adelaide Star”, „Seeburg”, „Jastarnia”) powstał w Danii w stoczni Burmeister&Wain w roku 1939. Po zajęciu Danii przez Niemcy, kadłub został przejęty i dokończony, a następnie włączony do niemieckiej marynarki wojennej, gdzie służył jako okręt-baza dla 27. Flotylli Szkolnej Okrętów Podwodnych. Zatopiony wrak został wydobyty przez Polskie Ratownictwo Okrętowe w 1954 roku z głębokości ponad 30 metrów w pobliżu Jastarni. Statek o nośności 12 812 DWT miał 169 metrów długości, 21, 4 m szerokości i zanurzenie 9 metrów. Pływał w Polskich Liniach Oceanicznych w latach 1957-1963 i przez pewien czas był największą jednostką w Polskiej Marynarce Handlowej.
Podchodząc 19 września 1963 roku do Antwerpii wszedł na mieliznę w ujściu Skaldy. Zdołał z niej zejść, ale przy podchodzenia do nadbrzeża w porcie w Antwerpii uderzył w nie i z zalaną maszynownią został osadzony na płyciźnie w pobliżu Lillo na zachodniej Skaldzie, gdzie 1 października przełamał się pomiędzy kominem a pomostem nawigacyjnym. Załoga i ładunek zostały uratowane, ale statek został uznany za stracony i w 1966 roku złomowany w Antwerpii.
Statki noszące imię jednego z głównych architektów rewolucji bolszewickiej, współpracownika Lenina i twórcy radzieckiej bezpieki trafiły na złom, a on sam na śmietnik historii.

Tekst: Wojciech Sobecki
Fot. Internet, PLO, Wojciech Sobecki